اضطراب جدایی یکی از مراحل طبیعی رشد کودک است که معمولا در بازه سنی ۹ تا ۱۰ ماهگی بروز می‌کند. با رشد کودک و شناخت او از اطرافیان، کم کم ترس از دست دادن مراقبانش هم ایجاد شده و هنگامی که از آنها دور می‌شود، اضطراب به سراغش می‌آید.

طبق نظر متخصصان، موقعیت‌هایی که از نظر والدین فرصت شمرده می‌شوند، مثل سپردن نوزادان به پدربزرگ، مادربزرگ یا پرستار، می‌توانند به تشدید اضطراب جدایی در کودک منجر شوند.

اصولا اضطراب جدایی به صورت طبیعی پس از شناخت نوزاد از اطرافیانش بروز می‌کند. در این موقعیت کودک به ماندگاری اجسام و افراد در نزدیک خودش عادت کرده و درک اینکه ممکن است گاهی از آنها دور باشد را ندارد. به عبارتی کودکان در یک بازه سنی، تفاوت زمانی را که یک شیء را از دست داده‌اند با زمانی که آن جسم از آنها دور باشد را متوجه نمی‌شوند به حدی که ممکن است شما درست کنار او نشسته باشید اما به دلیل اینکه کودک چهره شما را نمی‌بیند یا حضورتان را حس نمی‌کند دچار اضطراب می‌شود.

اضطراب جدایی پیش از ۲ سالگی شایع است و می‌تواند تا چند سال بعد یعنی تا زمان رفتن به پیش دبستانی هم ادامه یابد. متخصصان می‌گویند این وابستگی در حدود سن ۱۰ تا ۱۸ ماهگی به اوج خود می‌رسد و نبود والدین در کنار کودک می‌تواند تاثیرات شدیدی بر روان او بگذارد.

فرزندم اضطراب جدایی دارد یا نه؟

برخی از علائم می‌توانند نشانگر اضطراب جدایی در کودکان باشند که در ادامه به مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم.

۱.وابستگی بیشتر در محیط‌های جدید

۲.از خواب پریدن یا احساس آشفتگی در خواب

۳.گریه و بی‌قراری به محض خروج والدین از اتاق و بازگشت به حالت آرامش پس از دیدن مجدد آنها

۴.مقاومت در برابر خواب بدون حضور والدین

با رفتار اشتباه وضع را بدتر نکنید!

با اینکه برخی والدین با قرار گرفتن در این شرایط کنترل رفتاری خود را از دست می‌دهند و حتی گاها رفتارهایی کاملا نامناسب از خود نشان می‌دهند اما چند نکته در این زمینه وجود دارد که رعایت و دانستن آنها برای والدین توصیه می‌شود.

افراد از دوره جنینی توانایی درک احساسات و صحبت‌های مادر را دارد. یکی از توصیه‌های متخصصان هم استفاده از این هوش کودک است؛ توصیف برخی احساسات برای کودک به صورت داستان و شعر می‌تواند ذهن او را با استقلال بیشتری رشد دهد و هوش عاطفی آنها را بالاتر ببرد.

نکته بسیار مهم و حائز اهمیت، توجه به احساسات کودک و همراه شدن با اوست. زمانی که کودک از مسئله‌ای احساس ناراحتی می‌کند، لازم است با او همدردی کنید و به او توضیح دهید که احساساتش را درک می‌کنید. این هم یکی دیگر از رفتارهایی است که می‌تواند به تقویت هوش عاطفی و هیجانی کودک کمک کند.

به عنوان یکی دیگر از موارد قابل توجه، می‌توان به ترک عادت اشاره کرد. توصیه می‌شود بعد از سن یک تا یک سال و نیمگی کم کم عادت کند تا در اتاق خودش و بدون همراهی والدین بخوابد. این عمل، اعتماد به نفس کودک را هم به میزان قابل توجهی بالا می‌برد.

برنامه ریزی را در زندی دست کم نگیرید! داشتن یک برنامه منظم روزانه در زندگی می‌تواند در از بین رفتن احساس ترس و اضطراب کودک کمک کند. تحقیقات نشان می‌دهند افرادی که نظم خاصی در زندگی ندارند، بیش از دیگران دچار بحران‌های مختلف از جمله اضطراب می‌شوند.

بدون اطلاع خروج ممنوع!

به هیچ وجه خانه، اتاق و هر محیط دیگری که کودک در آن حضور دارد را بدون اطلاع یا خداحافظی ترک نکنید! پیش از خواب و هنگام ترک اتاق، کودک را در آغوش بگیرید و به او یادآوری کنید که هرگز او را ترک نخواهید کرد و به زودی برمی‌گردید. معمولا والدین هنگام خداحافظی با کودکان در هر شرایطی سعی می‌کنند سریع پیش بروند تا فرزندشان احساس ناراحتی نکنند. حتی گاهی دیده می‌شود برای جلوگیری از گریه و بهانه‌گیری کودک، بدون خداحافظی محیط را ترک می‌کنند. با این کار حتی اگر خیلی زود پیش فرزندتان برگردید، ترس و اضطراب از دست دادن را در او تقویت کرده‌اید.

سعی کنید خداحافظی را با روی خوش انجام دهید. اگر با نگرانی یا ناراحتی از کودک خداحافظی کنید، حس شما به فرزندتان منتقل می‌شود. پس مراقب باشید آموزش‌ها را به احساسات اشتباه سنجاق نکنید.

اگر تا مدرسه ادامه یافت، مسئله را جدی بگیرید!

با اینکه گفته شد اضطراب جدایی از یک زمان تا چند سال بعد روالی طبیعی است اما طبق نظر محققان، اگر این مسئله پس از ورود به مدرسه هم ادامه پیدا کند تبدیل به اختلال شده و برای بهبود آن باید پیگیری‌های جدی‌تری انجام شود.

کودک در شرایط اضطراب جدایی معمولا ترس بیش از حد نسبت به گم شدن، دور ماندن از خانواده، فراموش شدن توسط والدین و اتفاقات مشابه را تجربه می‌کنند و دچار دل درد و سردردهای مکرر می‌شوند. در این حالت طبیعی است که کودک از مدرسه رفتن یا دور شدن از خانه امتناع کند.

برای مدیریت این مسائل لازم است در درجه اول به روانشناس مراجعه و پس از آن از رفتارهای خشونت‌آمیز یا نادیده گرفتن احساسات کودک پرهیز کنید.

در انتها به یاد داشته باشید که اضطراب جدایی در حالت عادی یک مرحله کوتاه مدت از رشد کودک است و لازم است والدین با صبوری، مهربانی و آگاهی فرزندشان را در گذراندن این دوران همراهی کنند.

منبع: healthier.stanfordchildrens

ترجمه: تکتم شریفی نژاد – خبرنگار تحریریه جوان قدس